From :ATM Türk: Amatör Teleskop Yapımı

Özellikle daha önceden hiç görsel gözlem yapmamış bir amatör gökbilimci için, fazla büyültme yapmak yerine daha az büyülten, dolayısıyla da daha geniş bir görüş alanı sağlayan uzun odak uzaklıklı (teleskobunuzun odak uzunluğuna bağlı olarak 25mm ve daha uzun) gözmercekleri ile gözleme başlamaları tavsiye edilir. Çünkü bu tür merceklerle gökyüzünde nereye baktığınızı görmeniz, nereden nereye gittiğinizi bulmanız ve baktığınız cismi görüş alanının tamamında görmeniz mümkün olur.

Bunu dedikten sonra, eğer bütçeniz dahilinde işe, başlangıç için 3 adet mercek almanızı tavsiye deriz:
düşük büyültme (30-40 kez), orta büyültme (75-100 kez) ve çok büyültme yapan (150-300 kez).

Diyelim ki üzerinde çalıştığınız aynalar ortalama 8 inç çap ve f/7 odak oranlı. Buna göre, aynanızın odak uzaklığı 1420 mm civarında olacaktir. Yukarıda saydığımız büyültmeleri verecek gözmerceklerinin odak oranları, örneğin şu aralıklar arasında olabilir:

düşük büyültme - 40 ila 30 mm
orta büyültme - 20 ila 12 mm
çok büyültme - 10 ila 5 mm

Bir gözmerceğinde aranacak en önemli özellikler şunlar olmalıdır:

• Mercek Capı: çapı 31.8 mm (1.25 inç) olanlar daha geniş görüş açısı sağlayacağından tercih nedenidir.
  
• Mercek Turu: Üzerlerinde H (Huygens turu), R (Ramsden turu) gibi bir yazı olanlar tavsiye edilmez. Bunlar, çok dar görüş açısı olan en eski mercek türleridir. En azından Kellner ya da Modified Achromatic yazanını bulmaya çalışın. Plössl türü mercekler bir amatörün ilk teleskobu (ve sonrakiler) için en geçerlileridir.
  
• Odak Uzaklığı: Başlangıç için bir adet 20/25 mm (az büyültme için) ile 8/10 mm (çok büyültme için) mercek yeterlidir. Genelde teleskobunuzu aldıktan/yaptıktan sonra da size daha uygun gelen başka mercekleri de ayrıca satın alabilirsiniz.

Az büyültme yapan gözmerceklerinizi daha çok bakacağınız cismi bulmak amacıyla kullanacaksınız. Onu yakından incelemek için de büyültmeyi arttıracaksınız. Ancak, bazı yaygın gökcisimleri (örneğin Andromeda galaksisi, M31) en iyi ya bir dürbünle ya da az büyültme yapan geniş açılı bir teleskopla görülebilir.

Gökyüzünde teleskobunuzla baktığınız bölgeyi kısa sürede tanıyabilmeniz için mümkün olan en düşük büyültmeyi yapan bir merceğiniz mutlaka olsun. Amatörler arasında genel kabul görmüş kural, en az büyültme yapan mercekle 1 yay derecelik (Dolunayın iki katı genişlikte) bir alanı görebilmenizdir.

Simdi biraz da, piyasada satilan gozmerceklerine, cesitlerine, kalitelerine ve birbirlerinden farkliliklarina deginelim.

Orion'un Sirius model Plössl turu gozmercekleri ilk baslayanlar icin kalite bakimindan iyi ve butcelerine uygun bir secim olacaktir. Bunlar Meade'in artik uretimden kalkan Series 3000 mercekleriyle ayni yapiya ve ozelliklere sahiptir. Meade Series 4000 olarak isimlendirdigi gozmerceklerinin uretimini zaman icinde Taiwan'dan Cin'e kaydirdi, ve dolayisiyla kalite cok dustu. Eski tipleri (2000 oncesinde uretilenler) ile simdilerde satilanlar arasinda, hem mercek kaliteleri hem de tup (barrel) kaliteleri acisindan cok fark var. Yenilerinin tupleri hafif plastikten, merceklerinde de eskilerinde oldugu gibi kaliteli kaplama yok.

'------- devam edecek -------