Isıl Denge

From :ATM Türk: Amatör Teleskop Yapımı

İdeal koşullarda teleskobun optik yüzeylerinin sıcaklıkları, çevre sıcaklığına eşit ya da ona ‘çok yakın’ olmalıdır. Bu koşul sağlandığında, iki tehlikeden kaçınılmış olunur: Ayna, dış ortama göre daha sıcak ise, üzerinde oluşacak ısıl sınır tabakada ışık farklı bir kırılma indisi ile kırılır ve bu da kötü biçimlendirilmiş bir mercek gibi görüntüyü bozar. Dış ortam ile ayna arasındaki fark 0.5 ° C ya da daha az olmalıdır. İkinci durum ise, aynanın dış ortamdan daha soğuk olmasıdır ki bu da aynanıın buharlaşması ile sonuçlanır ve gözlem yapılamaz. Gece gözlem süresi boyunca hava sıcaklığı (genellikle) düşer ve teleskobun aynası da bu düşüşü takip etmeye çalışır.

 Bir aynanın sıcaklık - zaman eksenindeki soğuma eğrisi
Enlarge
Bir aynanın sıcaklık - zaman eksenindeki soğuma eğrisi


Ne yazık ki cam, gündüz depoladığı ısı enerjisini çevresindeki hava kadar çabuk dışarı salamaz ve bu sebepten daha geç soğur, çevredeki havaya göre sürekli olarak bir kaç derece daha yüksek sıcaklığını korumaya çalışır. Bu, kütlesi daha büyük olması nedeniyle kalın camdan aynaları olan büyük teleskopları daha çok etkilemekle birlikte, ufak aynalara sahip olan teleskoplar için de çözümü güç bir sorun yaratır. Amosferin çeşitli katmalarındaki hava tabakaları arasındaki sıcaklık farkları ve havanın hareketliliğinin sebep olduğu görüntü kayıplarından kaçınma olanağı olmamasına karşın, ayna sıcaklığından kaynaklanan görüntü kusurlarını bir ölçüde gidermek mümkündür. Bunun için aynayı dış ortam sıcaklığına olabildiğince çabuk şekilde ulaştırmak için bir fan ile hava üflenilir. Ayna üzerindeki ısıl sınır tabakayı olabildiğince çabuk dağıtmak ve aynayı süratle soğutmak için hava üfleme işlemi birden fazla sayıdaki fan ile veya aynanın doğrudan yüzüne dik gelecek şekilde yapılabilir.

geri