From :ATM Türk: Amatör Teleskop Yapımı

İkinci basım David Anthony Harbour Great Plains Instruments

Giriş

Kendi elleriyle yapılmış bir ayna ile gökyüzünün harikalığının farkına varan birini ender tada sahip zevkli bir tecrübe bekler. İlk teleskop aynalarını yapan birçok kimse bu tecrübenin bir başka ender tadını daha bulurlar: disiplin ve kişinin akli yeteneklerinin bir araya toplanmasını gerektiren bir meydan okumanın ödülü.

Ayna yapımının hemen hemen son aşamasında, kişi bitişe geldiğinde, aynanın yansıtıcı yüzeyine tam anlamıyla belirlenmiş bir eğim vermiş olmak, en meydan okuyucu olanıdır. Ayna yapımının son aşaması şekil vermek olarak bilinir, kendi içinde ayna eğiminin değiştirildiği bir işlem ya da aynanın, kişinin gerek duyduğu doğru fonksiyonelliğe şekillendirildiği bir işlemdir. Şekil verme işlemi aslında eğimi istenen biçime sokmak için doğru yerlerdeki çok az miktardaki camın eksiltilmesidir. Bu işleme yön verebilmek için her aşamada aynanın doğru şeklini bize kesin olarak gösteren duyarlı bir teste ihtiyaç duyarız.

Bu bilimsel incelemede, amatör Foucault’un diğer test yöntemlerine göre avantaj ve dezavantajlarını bir arada göstereceğim. Bu metot son derece çok yönlü ve yeterli derece kesinliktedir. Hatta Foucault klasik Cassegrain yansıtıcı için kaliteli birincil ayna üretimi için yeterli derecede uygundur. Bu açıklamayı temel kuruluş kavramlarını mümkün olduğunca sezgisel yolla anlaşılabilir yapmak amacıyla okuyucuların bu temel kavramların hiçbiri ile daha önceden aşinalığı bulunmadığını farzederek yeni bir yolla yazdım.

Bu sebepten ötürü bu açıklama ile ilgili yorumda bulunmak isteyecek konu hakkında tecrübeli ve bilgi sahibi kimseler için bir not eklemek gerekli görünüyor. Çizimlerin, tanımların ve açıklamaların çoğu size belki de eksik olduğu, ya da yeterince kesinlikte olmadığı, ya da konunun teferruatını kapsamadığı izlenimini verecek. Sizlerden şunu aklınızda tutmanızı istiyorum ki ben yeni başlayanların kafalarını çok fazla gereksiz bilgiyle karıştırmadan eğitmeyi deniyorum. Benim hedefim ilk prensiplerin ilk öğretilmesidir.

Kısaca Genel Testler

Bir aynanın şekillenme işleminin gelişimini geniş çeşitlilikteki metotlarla izleyebilmek mümkündür. Tüm bu metotlar bütün farklı özellikleriyle birlikte iki temel unsurda birleşirler: testler eğrilik merkezinde ve odakta yapılır. Birleşik odak noktasında yapılan testi eğrilik merkezinde yapılan testin bir çeşidi olarak sayarız.

Odakta test yapmak oldukça elverişlidir ve birçok ileri düzey amatör için tercih edilen yöntemdir. Ayrıca ticarethaneler de sıklıkla bu yöntemi tercih ederler. Sınırlı kaynakları olan ve sadece bir yada birkaç adet ayna yapmayı isteyen amatörler içinse eğrilik merkezinde testler yapmak pek de uygun değildir. Bunun sebebi odakta testler yapmanın en uygun iki şekli olan sıfır testi ve çatışma ölçeğinin engelleyici şekilde pahalı ya da başlangıç seviyesindeki biri için üretmenin çok zor olacağı yardımcı optiklere ihtiyaç duymasıdır. Böylece, odakta test yapmanın yeni başlayanların amaçları için elverişli olmadığı sonucuna varacağız.

Bu bizi çeşitli türlerdeki, eğrilik merkezinde yapılan diğer test yöntemlerine sevk eder. Bu türdeki testlerin en uygun biçimi (kesin olmasa bile yaklaşık olarak) iki temel biçimde toplanırlar: sıfır testleri, ve sıfır olmayan, nicel testler.

Eğrilik merkezinde sıfır testini yeni başlayanlar için odakta kullanılan yöntemi ile aynı sebepten ötürü pahalı ya da üretmesi çok güç yardımcı optiklere gereksinim duyduğundan dolayı elverişli olmadığı için es geçeriz. Ek olarak bu şekilde yapılan testler yüksek seviyede hata olanağı doğururlar- Ben yalnızca Hubble teleskopunun ciddi şekilde kusurlu optiklerinin trajik hikâyesinden, eğrilik merkezinde yapılan sıfır testlerinin deneyimli uzmanların elinde dahi ciddi terslikte gidebileceğinin bir örneği olarak bahsedeceğim.

Nihayet eğrilik merkezinde yapılan diğer türdeki testlere geldik: sıfır olmayan, nicel testler. Bu tür testin en iyi, en kullanışlı iki alt tipi bulunur: Gaviola, ya da “Kırılım” denilen test, ve en nihayet Foucault.

--devamı halihazırda çevrilmekte...

(*) © David Anthony Harbour , kaynak