From :ATM Türk: Amatör Teleskop Yapımı

Aşındırıcı Kitlerinin Kullanılması

Karton kutunun içinde poşetler halinde paketlenmiş aşındırıcılar, şu çeşit ve tanecik büyüklüğünden (grit) oluşmaktadır:

6" ayna için
100 grit SCG 200 gr
220 grit SCG 150 gr
320 grit SCG 100 gr
500 grit WAO 50 gr
800 grit WAO 50 gr
1200 grit WAO 50 gr
BeTeBe cam mozaik
Kit fiyatı :20 TL

8" ayna için
100 grit SCG 350 gr
220 grit SCG 250 gr
320 grit SCG 180 gr
500 grit WAO 80 gr
800 grit WAO 80 gr
1200 grit WAO 80 gr
BeTeBe cam mozaik
Kit fiyatı :35 TL

10" ayna için
80 grit SCG 800 gr
100 grit SCG 600 gr
220 grit SCG 400 gr
320 grit SCG 250 gr
500 grit WAO 130 gr
800 grit WAO 130 gr
1200 grit WAO 130 gr
BeTeBe cam mozaik
Kit fiyatı :50 TL

12.5" ayna için
80 grit SCG 1500 gr
100 grit SCG 900 gr
220 grit SCG 650gr
320 grit SCG 400 gr
500 grit WAO 200 gr
800 grit WAO 200 gr
1200 grit WAO 200 gr
BeTeBe cam mozaik
Kit fiyatı :75 TL

Karton kutu içindeki poşetleri açmadan şu hazırlıkları yapmanız yararlı olabilir:

• Poşetler içindeki tozların tamamını veya bir kısmını uygun büyüklükteki plastik kutular içine koyunuz. Örneğin kahve kavanozları, film kutuları vbg. Bunu yaparken, bir gazete kağıdı serdiğiniz masa üzerinde çalışmak ve gritleri incesinden kalın olana doğru kutulara koymak gerekir. Örneğin 220 grit aşındırıcıyı, 120 grit aşndırıcıdan önce kutuya koymalısınız ki yanlışlıkla kalın tanecikler ince olanların arasına karışmasın. Aşındırıcıların birbirleriyle karışarak kirlenmemesine çok dikkat etmelisiniz.

• Tüm kutuların üzerine, silinip kaybolmayacak şekilde içindeki aşındırıcının türünü ve tanecik büyüklüğünğü gösteren bir etiket yapıştırmakta yarar var. Aşındırıcıları inceleyerek hangi tanecik büyüklüğünde olduğunu saptamanız her durumda mümkün olmayabilir.

• Silisyum karbürlerin miktarları gerektiği şekilde kullanıldığında yetecek kadardır. Burada ’gerektiği şekilde’ ile kastedilen, özellikle kalın tanecikli aşındırıcıların çok fazla miktarlarda ve gereğinden fazla ya da yetersiz miktarda su ile birlikte dökülerek henüz işlevini yapamadan birbirlerine sürtme yoluyla parçalanarak, aşındırıcı + cam tozu çamuru olarak atılmasıdır. Bunu engellemek için her seferinde oldukça az miktarlarda aşndırıcı (örn 1 silme tatlı kaşığı) ve su (atomizer ile 3, 4 defa sıkılacak kadar) kullanmak gerekir. Eğer ayna ile aşındırma aleti arasında her seferinde gerekenden çok az fazla grit ve su kullanırsanız, bu durumda kit içindeki aşındırıcılar yetmeyebilir.

• Aluminyum Oksitler, Silisyum Karbürlerden farklı olarak kullanılmalıdırlar. Bu tozlar, doğrudan aynanın ya da aşındırıcı aletin üzerine dökülmek yerine ufak plastik bir şişe içinde ılık suda çözülerek seyreltilmiş bir şekilde ayna ile alet arasında püskürtülerek kullanılmalıdırlar. Böylelikle hem yüzeye homojen yayılmaları garanti edilmiş olacaktır hem de topak şekline gelip boşuna harcanmayacaklardır. Ilık suda çözdürülüp çalkalanacak aluminyum oksit miktarına biraz tecrübe ile karar vermek mümkündür. Çok fazla oksiti az ılık suya koyup karıştırarak koyu kıvamlı bir karışım elde etmek ile tersini yaparak çok çok seyreltik bir karışım yapmak arasında, makul bir ölçü belirlenmelidir.

• Çalışma yerinin olabildiğince rahat, kolay temizlenebilen, su kaynaklarına yakın ve (özellikle başlangıçtaki kaba aşındırmada) gürültü çıkaran aşamalarda kimsenin rahatsız olmayacağı bir yer olmasına dikkat edilmelidir. Özel olarak yapılış bir tezgah bulunmuyorsa, bir masa üzerine serili gazete kağıtları üzerine koyacağımız 50 x 50 cm boyutlarında (ya da dairesel) bir kontrplak / ahşap levha (19 mm kalınlığında + suya dayanklı ve ıslanınca şekil değiştirmeyen) üzerine 120 derece açı yapacak lastik / ahşap takozlar vidalanıp, ayna ve aşındırma aleti bu takozlar arasında sabitlenmelidir. Aşındırma sırasında büyük kuvvetler uygulandığından, bu şekilde sabitlenmemiş ayna ve aletler ile çalışmak mümkün değildir. (Not: Çapı 8 inç ve daha küçük olan aynaları ve aletleri, takoza gerek kalmadan, iyice ıslatılmış gazete kağıdı üzerine koyarak çalışabilirsiniz.)

• Eğer olanak varsa, metal (ya da plastik) bir varil içine bir miktar ağırlık koyarak çevresinde daha kolay dönebileceğiniz bir çalışma tezgahı yapabilirsiniz. Bu durumda da aynayı yine dairesel bir levhanın üzerine takozlar ile sıkıştırmanız gerekecektir. İlk seçeneğin aksine, kullanacağınız levhayı döndürmek yerine, varilin etrafında siz dolaşarak aşındırmanın rasgeleliğini sağlayabilirsiniz. Bunu yaparken varil etrafında en az 12 noktada durarak çalışmak (30 derecede bir) ve her bir tur sonrasında da aynayı 80 derece kadar bir yönde döndürmek, astigmatizma kusurunun ortaya çıkmasnı engelleyecektir.

• En kalın aşındırıcıdan (genellikle 60 ya da 80 grit) daha incesine geçerek daha ince aşındırıcılara geçme kararını verirken, ulaşmak istediğimiz sagitta’ya ne kadar kaldığına bakmalı, ve buna yakın bir değere yaklaşınca da daha ince aşındırıcıya (genellikle 120 grit) geçmeliyiz. 80 grit aşındırıcıda sürekli ayna, aşındırıcı aletin üzerinde çalışarak ve kiriş hareketi kullanarak çalışmalıyız ki, aynanın sadece ortası aşınsın. Daha sonra 120 grit'e yukarısında MOT / TOT değişimin sürekli yaparak sagitta’yı sabit tutmaya çalışmalıyız. Kalem testi yaparak alet ile ayna arasında her noktada iyi temas olduğundan emin olduktan sonra, eğer yüzeyde bir önceki gritten kalmış oyuk / çizik yok ise, bir sonraki grit’e geçebiliriz. Örneğin 220 grit ile çalışmaya geçmeden önce, 120 grit ile çalışırken ayna yüzeyinde 60 ya da 80 grit aşındırıclar tarafından oluşturulmuş hiç bir oyuk ve çizik kalmamış olmalıdır. Çünkü bunların giderilmesi, ince tanecikli aşındırıclar ile saatler alabilir.

• Aynayı aşındırmaya doğrudan cam mozaiklerle kapladığınız aşındırma aletini kullanarak başlamak yerine, kaba aşındırma aşamasında metal bir flanş parçası veya demir bir halter ağırlığı da kullanabilirsimiz. Bu metal aletlerin çapları, aynanızın çapının ortalama yarısı kadar olmalıdır. Bu metal aletleri ve kalın tanecikli aşındırıcınızı kullanarak, hedeflediğiniz sagitta değerinin ortalama % 80'ine ulaşmalısınız. Geri kalan derinliği kazmak için ise, önce çukurlaşmış aynanın bu yüzünü kullanarak alçı dökmeli ve bu dışbükey yüzeye cam mozaikleri yapıştırmalısınız. En kalın olandan bir ince tanecik büyülüğüne sahip olan aşındırıcınızı kullanarak Sagitta değerine ulaşırken, aynı zamanda aynanız ile aynı büyüklükte olan aşındırma aletiniz ile yüzeyi kusursuz küre haline de gegtirmeyi hedeflemelisiniz. Bundan sonra TOT ve MOT konumlarını sırası ile değiştirerek, sagitta değerini korumalı ve bir önceki alındırıcı tanecikleri tarafından oluşturulan yüzey hasarlarını giderinceye kadar bu tanecik büyüklüğü ile çalışmalısınız. Bu süre 6" bir ayn aiçin her bir tanecik büyüklüğünde en az 45 dakika civarında olmalıdır.

• Aşındırma süreleri, kaba aşındırma için kullanılan tekniğe, uygulanan kuvvete vbg. bağlı olmak üzere 8" ya da 10” çapında bir ayna için takriben 3 – 5 saat arasında olmalıdır. Bu süre sonunda 60 ya da 80 grit ile aynanın sagitta’sına karşılık gelen çukurluğa ulaşılması beklenir. Eğer olmamışsa, aşındırma hareketini gözden geçirmek ya da diğer hataları bulup düzeltmek gerekir.

• Özellikle kalın tanecikli aşındırıcılar ve Silisyum karbürlerde ayna ve alet yüzeylerinin kurumasına izin verilmemelidir. Böylelikle çizikler daha az olabileceği gibi cam tozlarının bir şekilde havalanarak solunmasından oluşabilecek tehlikelerden de kaçınılmış olur. Cam tozu solunduğunda Silikosis hastalığına yol açabilmektedir. Cam aşındırma sırasında buna dikkat edilmelidir.

• Kalın tanecikli aşındırıcıdan daha incesine geçmeden önce çalışma ortamındaki herşeyin olabildiğince iyi şekilde temizlenmesi gerekir. Yoksa alete, tezgahın bir yerine, tırnağınızın arasına vbg. saklanmış olan kalın aşındırıcı tanecikleri, ilerleyen aşamalarda aynayı çizerek tekrar en başa dönmemize yol açabiliriler. Bu istenmeyen durumdan kaçınmanın en kolay yolu temizliğe özen göstermektir. Aynı tanecik büyüklüğünde çalışırken çıkan cam tozlarını ve parçalanmış grit taneciklerini uzaklaştırmanın en iyi yolu ise, su dolu bir kovaya aleti ve camı ara sıra daldırıp temizlemektir. Ayrıca tezgah altına gazete kağıtları sermişsek, bunları da yenileriyle değiştirmeyi düşünmeliyiz.

• Aluminyum oksitler için ise her bir tanecik büyüklüğünde ortalama ‘8 ıslatma’ gerekir. Islatma sözcüğü ile kastedilen, aluminyum oksit / su karışımını yüzeye püskürtüp 1/3 merkezler arası normal hareket ile 2 ya da 3 tur dönülmesi demektir. Bu sırada aşındırıcının kuruyarak aynanın alete yapışması ya da hareketin çok güçleşmesine karşı dikkatli olunmalıdır. İstenmeyen çiziklerin bir kısmı da bu şekilde meydana gelmektedir.

• Aşındırıcılar inceldikçe, ayna ile alet arasındaki uyum artacağından, aralarında daha kuvvetli bir vakum oluşmaya, birbirleri üzerinde gittikçe zor hareket etmeye başlayacaklarıdr. Eğer aşındırma sırasında alet ile ayna üst üste bırakılıp işleme uzun süre ara verilirse, özellikle ince aluminyum oksitlerde ayna alete yapışabilir. Buna karşı dikkatli olunmalıdır.

• İstenilen sagitta’ya ulaşılıp ulaşılmadığı doğrudan ölçüm ya da güneş ışığı yansımasının ölçülmesi / yapay bir ışık kaynağından yansıyan ışığın ölçülmesi yöntemlerinden biri ile ölçüldükten sonra, 5 mikronluk Aluminyum Oksitin uygulanmasıyla birlikte kaba ve ince aşındırma sona erer. Bundan sonra bir cilalama lapı yapılarak, Seryum Oksit ile cilalama aşamasına geçilebilir.

• Eğer çalışma prensiplerine uyarak, ayna ve aşındırma aletini yeterince ‘rasgele’ döndürerek’ çalıştıysanız, 5 mikron sonrasında cilalama lapı ve 3 mikron’luk seryum oksit ile yapacağınız cilalamadan sonuç alacaksınız. Eğer cilalama sırasında bir sorun ile karşılaşırsanız (örneğin kenarların ne yaparsanız yapın yeterince cilalanmadığını görüyorsanız) o zaman geriye dönüp çalışma yöntemlerinizde ne gibi hata yaptığınız bulmanız ve herşeye tekrar başlamanız gerekebilir.

• Bunun dışında şunlar da aşındırma sırasındaki hataların kaynağı olabilir: Normal hareket sırasında üstteki ayna ya da aleti gerektiği kadar dışarı taşırmadan çalışmak, cilalama sırasında, hiçbir şekilde cilalanamayan halka şeklimnde bir dış bölge oluşmasına yol açar. Ayna ve aleti birbirlerinden ayırırken dikkatsizlik çarparak, aynanın kenarlarından parçalar kopmasına ya da çatlak oluşumuna yol açmak ya da ayna ile aşındırma aleti arasına ılık olmayan aşındırıcı bulamaçlarını püskürtmek, aşındırma hareketleri sonucunda ısınıp genleşen aynada cilalanmayı reddedden bir kenar oluşumuyla sonuçlanır. Soğuk suyun etkisiyle ön taraf büzülür, elden yayılan sıcaklıkla da arka taraf genleşir.

geri