From :ATM Türk: Amatör Teleskop Yapımı

Bu sayfada, Newton türü aynalı bir teleskop için ikincil (diyagonal) bir aynanın nasıl yapılacağı hakkında açıklamalar yer almaktadır. Aşağıdaki yazının aslını ATM Türk Yahoo Yazışma Grubu'nun 353 numaralı mesajında okuyabilirsiniz. Sözü edilen diyagonal ayna camı çapı ve diğer boyutlar, 8 inç (203 mm) çapında ve f/6 odak oranındaki bir birincil ayna için geçerlidir. Diğer çap ve odak oranları için kullanılacak boyutlar bu sayfanın en altındaki tabloda verilmiştir. Kullanılan yöntem Jean Texereau'nun "How to Make a Telescope" isimli kitabında ayrıntılı olarak anlatılan yönteme benzemektedir. Ama kitapta önerilen tek diyagonal yapımı yerine, Uğur İkizler aynı anda iki diyagonal yapabilmektedir. Bu nedenle bu yöntemi Texereau-İkizler olarak isimlendirirsek, sanırız yanlış olmaz!

Çevrenizdeki herhangi bir camcıya, düz cam bloğundan 3 adet 10 mm ve bir adet 4 mm kalınlığında, 50 x 80 mm boyutlarında 4 adet çam kestirin. Aşağıdaki yöntemle bunları diyagonal olacak şekilde daha kolay kesebilmeniz için camları birbirine yapıştırmanız gerekmektedir. Bu amaçla optik recine kullanabilirsiniz. Bu madde camları sağlam yapıştırır, matkapla delme işlemine dayanıklıdır ve işlem bitince camlardan çok kolay ayrılır. Optik reçineyi ısıtarak ve camların arasına sürerek, onları birbirine sandviç gibi yapıştırın.

Daha sonra, 100 x 100 x 100 mm boyutlarında tercihen alüminyumdan yapılmış ve tüm parçaları vidalarla birbirine bağlanmış bir kutunun içine, cam sandviçi 45 ° acı ile, en altta 10 mm camlardan biri olacak şekilde yerleştirin. Camların yerinden oynamaması için köşelerinden yapıştırıcı ile kutuya tutturun. Hazırlayacağınız ince (sülü) kıvamdaki alcıyı kutunun içine dökerek donmasını bekleyin. Bir saat sonra alcı tamamen donacaktir. Bu arada önceden hazırlayacağınız, iç çapı 47 mm, dış çapı 50 mm ve uzunluğu 100 mm olan demir (celik) bir boruyu matkabin mandrenine takın.

Matkabın dönüş hızını 380 devir/dakikaya ayarlayın. 150 grit tanecik büyüklüğünde aşındırıcı ve su dökerek, içinde cam sandviç olan alçı kutusunu delmeye başlayın. Aşındırıcı malzeme özelliğını yitirmeye başladığında aşındırma sesi yavaş yavaş kesilecektir. Bu aşamada, cam tozu, alçı tozu ve aşındırıcıdan oluşan macunu temizleyip, yeniden biraz daha su ve aşındırıcı ekleyerek, kesici boruyu acele etmeden yavaş yavaş indirerek kesme/delme işlemine devam edin. Boruyu yaklaşık 4 saatte 72 mm kadar aşağıya indirmeniz gerekmektedir.

Amacınız kesimi, cam sandviçin en altındaki 10 mm camın yarısına kadar yapmak olmalıdır. Çünkü en alttaki bu cam üstündeki diğer camları tutmayı sağlayacaktir. En alttaki camın yarısına geldiğinizde üstteki iki 10 mm'lik camlar tamamen kesilmiş olacaktir. Böylece 2 diagonal cam elde edeceksiniz.

Kesme işi bitince, alçı kutusunu sökerek, ve camları biraz ısıtarak birbirinden ayırın. Camların üzerindeki optik reçineleri temizlemek için parçaları buzdolabının derin dondurucusuna koyun. Bir süre sonra parçaları çıkarttığınızda, birkaç dakika içinde reçinenin ve camın farklı genleşmesinden dolayı recine çatlamaya başlayacak, camın üstünden çok kolay bir şekilde temizlenecektir. Daha sonra su ile yıkayıp ince zımpara ile keskin köşeleri elden geçirin. Bu aşamadan sonra diyagonal cam kaplanmaya hazır hale gelmiş demektir.

Uğur İkizler'in ikincil ayna yapım fotoğraflarını aşağıdaki bağlantıda açıklamalarıyla birlikte görebilirsiniz:
http://ikizler.org/thumbnails.php?album=105

DIKKAT EDİLECEK NOKTALAR

İkincil ayna yaparken dikkate almanız gereken diğer belli başlı noktalar aşağıda belirtilmiştir.

• 45° acıyla kesilmiş demir (celik) bir borunun önüne 50 X 80 mm ölçülerinde düz bir cam yapıştırarak torna aynasına bağlayıp döndürerek taşlama ile aşındırmaya çalıştığınızda, zımpara taşı zaman zaman camın kenarlarını kıracağından, yeterli bir yöntem olmayacaktır.

• Yukarıda anlatılan alüminyum kutu yerine MDF suntadan yapılma bir kutu kullanırsanız, MDF suya çok dayanıksız olduğundan işlem sırasında şişip, kutunun biçimini bozar ve içine yerleştirilen cam parçaları esner. Sonuçta, cam kesimi başarısız olur. Aluminyum yerine, sudan etkilenmeyen başka bir malzeme de kullanabilirsiniz.

• Camları birbirine yapıştırmak, kutunun içinde hareket etmemeleri açısından önemlidir. Örneğin, dört cam parçası birbirine yapışmadığı takdirde, diagonal olacak parçanın kesilmesi bittiğinde, bu cam bağımsız kalıp, onu kesen borunun içinde dönerek kırılabilir.

• 150 gritten daha iri tanecik büyüklüğünde(örneğin 100 grit) aşındırıcılar kalın olacağından, camın kenarlarının iri aşınmasına, bu da duyarlı olan kenarların kırılmasına neden olabilir.

• Matkabın dönüş hızının 380 devir/dakikadan yavaş olması (örneğin 250 devir/dakika) durumunda, demir boru camdan daha fazla aşınıp işlev görmeyebilir.

• Delme işlemini yavaş yavaş ve uzun sürede yapmalısınız. Kesici boruyu alçıyla dolu kutunun içine hızlı indirdiğinizde, cam basınçtan dolayı kırılacaktir. Aşındırma sesinin net şekilde duyulduğundan emin olun. Bu ses azaldığında aşındırıcı ve su eklemek gereklidir.

Birincil Ayna Çap ve Odak Oranına Bağlı Olarak İkincil Ayna Boyutları (Çeşitleme)

Birincil Ayna Capı .......... Birincil Ayna Odak Oranı .......... İkincil Ayna Küçük Ekseni Boyu

114 mm ........................... f/7 ............................................... 24.6 mm

152 mm ........................... f/5 ............................................... 36.3 mm

152 mm ........................... f/6 ............................................... 32.5 mm

152 mm ........................... f/8 ............................................... 28.7 mm

203 mm ........................... f/5 ............................................... 44.5 mm

203 mm ........................... f/6 ............................................... 39.9 mm

254 mm ........................... f/5.5 ............................................. 49.5 mm

305 mm ........................... f/5 ............................................... 62.5 mm

Başka Yararlı Bağlantılar

Mel Bartels'in İkincil Ayna Boyutu Hesaplama Sayfası:
http://www.bbastrodesigns.com/diagonal.htm

Jeff Baldwin'in İkincil Ayna Boyutu Hesaplama Yazısı:
http://astro.sci.uop.edu/~sas/Newsletter/TTN_SecondaryMirror.html

Mike Lockwood'un Diyagonal Ayna Boyutlari Tablosu
http://bi-staff.beckman.uiuc.edu/~melockwo/diagonals.html

Jim Fly'in Ikincil Ayna Boyutu Hesaplama Uygulamasi
http://www.catseyecollimation.com/designie5.html

Dave Molyneaux'nun Ikincil Ayna Tutucusu ve Orumcek Yapimi Sayfasi
http://homepage.ntlworld.com/molyned/diagonal.htm