From :ATM Türk: Amatör Teleskop Yapımı

Amator gokbilimcilerin teleskoplarinda kullanacagi gozmercekleri icin dunyada uc standart boy mevcuttur:

• Eski Japon standarti olan capi 24.5mm olanlar (0.965 inc diye de

gecer).

• Amerikan standarti ve su anda dunyada gecerli olan capi 31.8mm

olanlar (1.25 inc diye de gecer).

• Nispeten daha yeni bir boy olan capi 50.8mm olanlar (2 inc diye de

gecer).

Bunun disinda, eskiden bazi profesyonel gozlemevlerinde 100mm capli gozmercekleri de kullanilmakta idi.

Gozmerceklerini teleskoptaki odaklayiciya koyup baktiginiz icin, odaklayicilarin standartlari da yukarida sayildigi gibi uc cesittir.

Teleskoplarda buyultme orani degil, birincil aynanin/objektifin buyuklugu onemlidir. Ayna ne kadar cok buyuk olursa, teleskop o kadar cok isik toplar, ve hem daha sonuk cisimleri gorebilir, hem de birbirine yakin iki cismi ayirma gucu daha fazla olur. Ilk teleskop alanlarin en cok hataya dustugu konu buyultmenin cok onemli oldugunu sanmalaridir. Bu nedenle herhangi bir gozmerceginin ile kullanildiklarinda, buyultme oranini 2 ya da 3 kat arttiran barlow turu merceklerden ilk asamada uzak durulmasini tavsiye ederiz. Amatorlerin gorsel gozlem yaparken buyultmeye gerek duydugu birkac gokcismi vardir. Ornegin; Ay, gezegenler ve cift yildizlar bunlarin baslicalaridir. Onun disindaki her turlu gok cismi en iyi ya durbunle, ya da az buyultme yapan bir teleskopla izlenebilir.

Optigin her alaninda oldugu gibi, gozmerceklerinin odak uzakligini hesaplamanin da formulleri vardir. Ozellikle cok elemanli (icinde birden fazla mercek bulunan) gozmerceklerinin odak uzakligini hesaplamak icin iki yontem vardir; elinizdeki verilere gore bunlari kullaniyorsunuz.

Birinci yontem:
Elinizdeki gozmerceginin icindeki herbir elemanin odak uzakligini ve merceklerin birbirlerine olan uzakligini bilirseniz 'efektif odak uzakligini' su sayfada anlatildigi sekilde bulabilirsiniz: http://www.astronomyboy.com/eyepieces/ep_calc.shtml

Ikinci yontem:
Pratik bir olcum yaparak ve iki formul kullanarak herhangi bir gozmerceginin odak uzakligini soyle hesaplayabilirsiniz:

Formul 1: Buyultme = Objektifin Capi / Gorus Dairesinin Capi

Formul 2: Buyultme = Objektifin Odak Uzakligi / Gozmerceginin Odak Uzakligi

Burada olcumunu yapacaginiz deger Gorus Dairesinin Capi'dir (diameter of exit pupil). Bunun ne olduguna gelince, ornegin gunduz teleskobunuzu cok uzaktaki bir cisme dogrultup, gozmercegini takip odaklayinca, biraz uzaktan baktiginizda gozmerceginin size bakan tarafindaki ortadaki isikli dairedir (aynen durbunlerde gorunen daire gibi). Bunu hesaplamak icin 'dynameter' denilen bir alet kullanilir. Siz cok duyarli kucuk bir cetvel ya da benzeri baska bir cihaz kullanabilirsiniz.

Bu degeri olctukten sonra, buyultmeyi hesaplayabilirsiniz. Sonra da ikinci formuldeki degerleri yerlerine koyarak, gozmerceginin odak uzakligini bulabilirsiniz.

Bu yontem ve konu hakkinda asagidaki baglantilar ilginizi cekebilir:
http://astro.umsystem.edu/atm/ARCHIVES/OCT00/msg00239.html
http://www.klhess.com/telecalc.htm
http://www.klhess.com/teleform.htm

Ayrica Tele Vue firmasinin gozmercekleriyle ilgili sorulara cevap verdikleri sayfasinda da yararli bilgiler bulabilirsiniz:
http://www.televue.com/ask_al/eyepieces/

Gozmercekleri hakkinda baslangic bilgileri veren su baglantilara da bir bakmanizi tavsiye ediyoruz:

http://www.skyandtelescope.com/equipment/basics/Guide_to_Eyepieces.ht ml

http://www.skyandtelescope.com/equipment/basics/3311076.html

http://www.spacegazer.com/eyepiece-basics-g.asp

***** devam edecek ****